Historia i rozwój wydobycia surowców skalnych w regionie świętokrzyskim

Historia wydobycia surowców skalnych w regionie świętokrzyskim sięga czasów prehistorycznych, wpływając na rozwój w każdej epoce. Nie inaczej jest dzisiaj. Region ten jednak, jak wiele innych miejsc, staje przed poważnymi wyzwaniami związanymi z wymogiem ochrony środowiska. Jak pogodzić wydobycie surowców z przestrzeganiem norm środowiskowych?

• Wydobycie surowców skalnych w regionie świętokrzyskim na przestrzeni dziejów
• Główne surowce skalne w regionie – jakie mają znaczenie?
• Wydobycie surowców skalnych a wymogi nowoczesności i innowacji

Wydobycie surowców skalnych w regionie świętokrzyskim na przestrzeni dziejów

Województwo świętokrzyskie ma bogate dziedzictwo historyczne, które jest nierozerwalnie związane z największą wartością regionu – geologicznym potencjałem za sprawą unikalnych, występujących tylko w tym miejscu, surowców. Tak duże urozmaicenie budowy geologicznej, sprawia, że województwo świętokrzyskie ma miano jednego z trzech najważniejszych obszarów w Polsce, w którym wydobywa się cenne surowce mineralne, zwłaszcza surowce skalne. 

Działalność górnicza jest tu prowadzona praktycznie od zawsze, bo już w czasach prehistorycznych były tu kopalnie. W neolicie – w Krzemionkach Opatowskich koło Ostrowca Świętokrzyskiego – działała jedna z największych na Starym Kontynencie kopalnia krzemienia. W starożytności i średniowieczu bardzo popularne było świętokrzyskie hutnictwo dymarkowe za sprawą rudy żelaza wydobywanej w skałach dewonu, triasu i jury. Eksploatacja rud występowała w kilku miejscach – w rejonie Ostrowca Świętokrzyskiego, Starachowic i Końskich. W okresie XIV-XVIII wieku na terenie województwa świętokrzyskiego znajdował się ważny ośrodek eksploatacji rud miedzi, ołowiu, cynku i srebra. Prawdziwym centrum regionalnej eksploatacji były Chęciny, lecz podobną pozycję miały inne miejsca, jak Kielce, Miedzianka i Miedziana Góra. 

Główne surowce skalne w regionie – jakie mają znaczenie?

Województwo świętokrzyskie ma wyjątkowy status, bo to jedno z niewielu regionów w Polsce mających bardzo bogatą, a do tego zróżnicowaną bazę surowców naturalnych. Liczby nie pozostawiają wątpliwości – ze świętokrzyskiego pochodzi ponad połowa surowców stosowanych w przemyśle wapienniczym. Ale to nie wszystko, ponieważ zaopatruje też przemysł cementowy (30%), jak również dostarcza kruszywa drogowe i budowlane ze skał węglanowych (65%). 

Najważniejsze znaczenie mają takie surowce skalne, jak wapienie, piaskowce, granity i gipsy. Równie ważne są margle, dolomity, siarka, gliny. 

• Wapienie mają ogromne znaczenie w gospodarce, gdyż używane są w przeróżnych obszarach, zwłaszcza w budownictwie (jako cement, wapno palone), przemyśle hutniczym, cukrowniczym, papierniczym i chemicznym. Co więcej, zmielone skały służą jako nawóz. 
• Równie duże zastosowanie ma piaskowiec, szczególnie jako surowiec w produkcji materiałów izolacyjnych, ściennych, płyt okładzinowych. Wykorzystywany w przemyśle ceramicznym, szklarskim, hutniczym. Popularny też jako tłuczeń drogowy. Świetnie też się sprawdza jako dekoracja. 
• Granit tak samo, jak wcześniej wspomniane surowce, ma również wszechstronne zastosowanie w budownictwie, zwłaszcza do budowy płyt chodnikowych, dróg, mostów, posadzek na tarasach i balkonach. Granit można również stosować do budowy nagrobków, pomników, rzeźb ogrodowych itp. 
• Podobnie sprawa przedstawia się z gipsem, który stosowany jest w budownictwie (produkcja tynków, okładzin, również jako materiał wiążący), ale też rzeźbiarstwie, modelarstwie, stomatologii i chirurgii.

Wydobycie surowców skalnych a wymogi nowoczesności i innowacji

Ogromny potencjał wydobycia cennych surowców mineralnych znacząco wpłynął na przyspieszenie procesów rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturowego regionu. Dzięki temu, rozwój ten następował znacznie szybciej, przyczyniając się do dynamicznego wzrostu lokalnej ekonomii, poprawy warunków życia mieszkańców oraz wzbogacenia oferty kulturalnej.

Z jednej strony, rozwój gospodarczy, napędzany przez ekspansję sektora wydobywczego, stał się kołem zamachowym dla całego regionu. Powstanie nowych kopalń, eksploatujących te wartościowe zasoby, nie tylko umocniło pozycję regionu na rynku, ale również przyczyniło się do budowania jego znaczenia w porównaniu do innych obszarów. To z kolei generowało nowe miejsca pracy, będące kluczowym czynnikiem wpływającym na rozwój społeczny. Aktywizacja zawodowa mieszkańców umożliwiła im rozwój osobisty, realizację planów i ambicji, co z kolei przekładało się na wzrost zadowolenia z życia.

W efekcie, poprawa sytuacji ekonomicznej i społecznej otworzyła drogę do rozwoju kultury, stanowiącego trzeci kluczowy czynnik zmian w regionie. Dostęp do dóbr kultury, promowanie lokalnej tożsamości i dziedzictwa, a także inwestycje w infrastrukturę kulturalną stały się możliwe dzięki fundamentom zbudowanym przez prężnie rozwijający się sektor wydobywczy. Do dnia dzisiejszego widać, jak wydobycie surowców skalnych w regionie świętokrzyskim wpłynęło pozytywnie na ten region, zapewniając bardzo dobre miejsce do życia. Pamiętajmy jednak, że świat się zmienia, a tradycyjne metody wydobycia odchodzą do lamusa. Obecnie coraz poważniej myśli się o środowisku naturalnym, dlatego też procesy produkcji ulegają diametralnej zmianie. Liczy się automatyka, cyfrowe mechanizmy i minimalizacja śladu węglowego. Każdy podmiot zajmujący się wydobyciem (i nie tylko) musi o tym pamiętać, stawiając na zrównoważony rozwój. Pod tym względem prym w regionie wiodą Świętokrzyskie Kopalnie Surowców Mineralnych posiadające 3 kopalnie, wydobywające surowce skalne od bardzo dawna, bo od 1874 roku. To jedna z nielicznych firm o tak długiej historii oraz tradycji w zakresie wydobycia i obróbki surowców skalnych. Warto odkryć bogactwo i różnorodność kruszyw, które są tu oferowane. Jakość idzie w parze z ekologicznym podejściem na miarę 21. wieku!

Nie ma więc wątpliwości, że wydobycie surowców skalnych w regionie świętokrzyskim ma swoje długie tradycje, stanowiąc prawdziwy motor napędowy w wielu obszarach – gospodarczym, społecznym i kulturowym. Z drugiej strony ten rozwój trzeba pogodzić z wymogami środowiskowymi. To zadanie dla wielu firm, nie tylko tych, które zajmują się wydobyciem surowców.